For ghazal loving Sajhaites, I am posting 16 ghazals all taken from a Nepali literary magazine 'Abhivyakti'. It was a great pleasure and a learning experience for me to read these wonderful ghazals from the poets all unknown to me.

Read Ishhak's exquisite epilogue about ghazal, Rajeshwar's sagacious deliberations, Ramesh's odic lament, Omprasad, Govinda and Ashok's comprehensive cognizance about life, Rammaya's titillating admonition and so on and see for yourself how ghazal seems to have become a powerful medium to express our retrospection, our hear-beat, the pulse of time and, by inference, our longing to hear the footstep of a better time for tomorrow.

Here they are..

- http://abhi.greatnow.com


O{zxfs x';]g
;flxTo jfl6sf, 8'd/jfgf�*, af/f

/fwfsf] k|]d ld/fsf] gog gL/ xf] uhn
sf}/jsf dfem b|f}kbLsf] rL/ xf] uhn
cfgGbbfoL kL8f, cg'e"lt dL7f,] ulx/f],
of] ;'O/f]eGbf klg ltvf] emL/ xf] uhn
cf�gf u'? b|f]0fnfO{ PsnJon] h:t}
blIf0ffdf Tof] cf}+nf lbg] jL/ xf] uhn
O{safn�hf]s�hf]z�uflna�bfu b]xNjL
h}a'Gg] ;fF�gl;d�sltn�dL/ xf] uhn
1fg'�dg'�3g'�lk|of�cZs�a'Fb�cd/
lrgf/L gj g]kfnsf] tl:j/ xf] uhn
xl/ofnL 8fF8f kfvf k|s[ltsf ;'Gb/
vf]nf 5x/f / kx/f Tof] eL/ xf] uhn
;+;f/e/ d} pRr 5 xfd|f] ;u/dfyf
;+;f/s} of] pRr lzv/ zL/ xf] uhn
�O{zxfs� ltvfb}{ 5 cf�gf] sndsf] af0f
zflGtsf] k'ik 5g]{ of] tL/ xf] uhn .

=====

/fh]Zj/ /]UdL
la/f6gu/�$, lxdfnL ky

cf�gf] 3/ afn]/ cfk}+m tfKg' x'Fb}g efO
e"m6f] va/ cvaf/df 5fKg' x'Fb}g efO
s] kfPF egL g;f]r, a? ltdLn] s] lbof} <
df6f]nfO{ slxNo} klg ;/fKg' x'Fb}g efO
slxn]sfxLF cfOk5{g\ b'Mvx� Psgf;
dgsf] 8]/fdf y'g]/ /fVg' x'Fb}g efO
vx/]n] aufof] egL lrQ b'vfpFg' Joy{ 5
s;}nfO{ sd�a];L cfFSg' x'Fb}g efO
;xg ;St}gf} eg] �dnfO{ k'Uof]� elglbg"
Pskl5 cfsf]{ rf]6 vfKg' x'Fb}g efO .

============

/d]z ;dy{g
dT;/L, /f}tx6

s'lGg s]sf] pgL cr]n dfg vf]H5gdfG5] eO{ dfG5]nfO{ vfg vf]H5ghtflt/ lzsf/Lsf] w/fk 5
kf7fx� pt}lt/ hfg vf]H5gcf�gf] vf]6f] l;SsfnfO{ ehfpFg]
zx/el/ pgL Tof] bf]sfg vf]H5glhpFbfsf] df;' vfO{ gk'u]/
/ftL /ftL dfG5]sf] lrxfg vf]H5gxft k;fg]{ afgL g} ef] g]kfnLsf]
hGdlbg dgfpFg bfg vf]H5g\ .
v's"/L / ;+uLgn] n}; eO{
h�ndf dfG5]sf] sNof0f vf]H5ga]OdfgLsf] wf/nfO{ n'sfpFg
a]Odfg Odfgsf] Dofg vf]H5gdfG5]b]lv 8/fPF/ �;dy{g�
;xf/fsf] nflu eujfg vf] H5g\ .

=======

cf]dk|;fb �3fon�
an]jf, jfun'�

slt ;x]/} g;lsg] oL 3f6fx� lhGbuLsf
slt lxF8\g} ghflgg] oL af6fx� lhGbuLsf
;Fw} /f]u, ef]s, kL8f / hngdfq 5 oxfF
slxNo} lgsf] gx'g] oL vf6fx� lhGbuLsf
of] cf:yfsf] e"uf]ndf cIff+z b]zfGt/ h:t}
;+of]u} gldNg] oL s:tf kf6fx� lhGbuLsf
Psaf/sf] h'gL g xf] ldn]/ afFrf} eG5'
t/ 6fn]/} g;lsg] oL kmf6fx� lhGbuLsf
xfo � c;kmntfsf] of] s:tf] sfo{ tflnsfdf
ldnfP/} gldNg] cgd]n 8f6fx� lhGbuLsf .

========

uf]ljGb g]kfn

cfFv}df /fvL x]bf{ gh/ xf] lhGbuL
;hfP cf]7el/ cw/ xf] lhGbuL
u'lD;O{ slt a:g' cfkm}+df v'lDrP/
km}lnP ;fu/ em} nx/ xf] lhGbuL
pd+u pT;fxn] hLjg of] Ho"g' k5{
geP b'Mv clg sx/ xf] lhGbuL
;a}n] eGg] u5{g\ cd[t xf] hfGg]nfO{
lkpg ghfGg]nfO{ hx/ xf] lhGbuL
;lDemP xl/ofnL jf;GtL 5 df]xgL
xf/]df cfkm};Fu au/ xf] lhGbuL .

=========

czf]s af]x/f �c;Ld kL8f�
b'uf}{nL�\^, s}nfnL

Kof/ of}jg gzfn' hx/ xf] lhGbuL .
;'v zflGtn] lhpg] /x/ xf] lhGbuL .
afr'Gh]n xfF:of], v]Nof] o} sd{d} e'n]/
Pslbg ;a}n] dg}{ kg]{, sx/ xf] lhGbuL
pd]/} lkR5] a;Gtsf, gofF kfn'jf knfpFg]
nfvf}+ OR5f / sNkgfsf] 7"nf] zx/ xf] lhGbuL
cl:y/ clj/n aUg], Tof] cyfx kfgL e}+m
gbL lsgf/fdf 55lNsg] nx/ xf] lhGbuL
lglZrt p2]Zo k"lt{sf nflu klg afFlrPsf]
x/ 38L vf]lng' kg]{ v'Nnf gx/ xf] lhGbuL .

==============

/fddfof clwsf/L
wflb�a];L

Pp6f 5fofF ;w}F dnfO{ ltd|f] dgdf a:5' eG5
chDa/L Pp6f ufF7f] ltdL;Fu s:5' eG5 .
d]/f] hLjg cfh} lbPF ltdLnfO{ pkxf/
:jLsf/ u/ gq cfh} k'naf6 v:5' eG5 .
af]nLb]p g d]/f] af]nL :j/df :j/ ldnfP/
gq eg] ;f] d'6'df l;of] agL k:5' eG5 .
aluhfnf d]/f] dg afFw nufpm ltd|f] dgdf
dfofF d}n] kfOgF eg] ;k{n] em}+ 8:5' eG5 .
of] dgdf ltdL a:g] 7"nf] dxn alg;Sof]
ltdL a:g cfOgf} eg] s'ntdf kmF:5' eG5 .

===========

tf/f e6\6 �kNnjL�

xjf ltdL dGb dGb ;':t ;':t cfpm
hN5 lsg d'6' cfh Hjfnf lgefO{ hfpm
jiff}{+b]lv nfPs}yF] wo{tfsf] dnxd
cfh lsg cfnf] eof] j]bgfsf] 3fp <
;':t ;':t lx8]s}y]+ uf]/]6f]df PSn}
lxF8\bf lxF8\b} cfh lsg y/y/fP kfp <
hf]ufPs} lyPF d}n] cfFwLx�af6
cfh lsg 8udufof] hLGbuLsf] gfp <
rfx]sf]y]+ d}n] s]jn ctLtnfO{ e'Ng
t/, lsg la;]{+ d}n] cfh cf�g} gfpF <
zfGt tnfpdf lsg 9'+uff xfGg cfof} <
e"n ug]{ 5}g k]ml/ ljGtL ltdL hfpm .

=======

z/0f jflgofF
dgx/L�#, ljhf}gf

6'qmf 6'qmf eof] xh'/ lhGbufgLsf] kfgf klg
g/fd|/L elTsP5 ljZjf;sf] 5fgf klg
gt xf] ;, gt hf]z c? eGbf a]Un} ef�5'
j]bgfsf] 56\k6fOdf u'gu'gfpF5' ufgf klg
k/fO 5g\ htftt} cfkm\gf] eGg] sf]xL 5}g
P]+rf] k}+rf] ug{ vf]H5' kfOb}g dfgf klg
j]bgf 5 5fltel/� 3fp lgsf] x'Gg s}�n]
5ftL lk6L w]/} /f]PF kfOPg vfgf klg
lzlz/sf zLtx� cfF;' agL emg{ yfn]
dfG5];Fu dfof ufF:g dl/;Sof] rfxgf klg .

==========

>]i7 lk|of �kTy/�
;QL, s}nfnL, xfn wgu9L

cefjn] rf6\of] slt, ofb ePg dnfO{,
lhGbuLn] 9fF6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
hLjg ef]Ug] qmddf, lhGbuLn] g} dnfO{,
SjfKk} lgNg cfF6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
s;n] slt a]nf dnfO{, cfkmgf] cg's"ndf,
gfkmf;Fu ;f6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
d[To' gfdsf] wld/f]n], lhGbuLsf] 8f]/L,
zg}M zg}M sf6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
lal;{;s]+ yflsP/, 3fp l;pFbf l;pFb},
x[bo g} kmf6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .

==============

धर्मोगत शर्मा ‘तुफान’
गजल
मान्छे आज मेन्छेकै आखेट भयो
तर शाही दानवको चङ्गा चैट भयो

असंख्य भोका पेटका आन्द्रा लुछेर
उसको घ्याम्पे जत्रो पेट भयो

बढदै छ भाउ चिजविजहरू दिनदिनै
तर सस्तो मानिसको रेट भयो

थोत्रो संरचना तोडी नवनिर्माण गर्न
कार्यक्रम त सारा सेट भयो

तर लागु गर्न त्यसलाई साथी
लौ लेट भयो भाई लेट भयो

हुन त अरुको गजल मा दोष देखाउन सजिलो हुन्छ। चित्त नबुझेको बोलिहालुम भनेर। जति सुकै नामी लेखक भने नि मलाई हाम्रा धर्मे गुरुका यी शेरमा कुनै तौल देखिन, लुज्जा !

थोत्रो संरचना तोडी नवनिर्माण गर्न - १५
कार्यक्रम त सारा सेट भयो - ११

तर लागु गर्न त्यसलाई साथी - १२
लौ लेट भयो भाई लेट भयो - ११


पहिलो, प्रत्येक शेरले पुर्ण अर्थ बोक्नु पर्ने गजलको मान्यतालाई यी शेरले मानेनन्। दोस्रो, दुबै शेर चौतारीमा बसेर चुट्ने गफ जस्ता देखिए। तेस्रो, एउटै हरफमा लेखेको भे' कुनै लेखको राम्रो बाक्यांश चै हुन्थ्यो होला। चौथो, प्राविधिक पक्ष (बेहर र काफिया) पनि तन्दुरुस्त देखिएन त।

अझ भन्ने हो भने मतला बाहेक अरु कुनै शेरले छोएन मलाई त।

अरुकोलाई छ्यास्स दोष लगाए आफूले जे पायो त्यै टाँसिन्न कि भनेर। :-)

:-)
-भउते

भउते
मलाई नि त्यस्तै लागेथ्यो !
शायद अनुभुति र अभिब्यक्ति स्वत: नभई जबरजस्ति गरेकाले पनि त्यस्तो स्तर भा”को हुन सक्छ ! खबरदारी गर्नमा पनि हतारिन चांहि नहुंदो रहेछ !
कहिले कांहि चिप्लनु पनि त प्रकृति संगत नै हो नि, हैन र?
शिरीष

दीपक जडित

गजल

नेताहरुको राज तन्त्र थाम्ने मात्रै एउटा काम भयो ।
आन्दोलनको मर्म राजाको गोडामा चढाउने दाम भयो ।

हिजो सम्म गणतन्त्रको भाषण भुक्ने नेताहरुको ,
भित्र भित्रै राजा रिझाउन दरबार छिर्ने लाम भयो ।

जनता सामु जनतानै भगवान हुन भन्नेहरुको ,
नारायणहिटी दरबार नै आज चारधाम भयो ।

छारो बनाई संबिधान सभा हाम्रो आँखामा हाल्दिए ,
होला कि त भन्दै हाम्रो त अँध्यारोमा छामाछाम भयो ।

रक्त पात र हिँसा छाडी आएका माओवादिलाई ,
फेरी जँगल पठाउने कसरत खुलेआम भयो ।

www.nepalikavita.com

यो पछिल्लो चाहिएभन्दा बढी नारावादी रहेछ, कुनै पार्टीविशेषसंग नजिक साप्ताहिक पत्रिकाको
सम्पादकीय पढेजस्तो लाग्ने।

तन्नेरी (www.tanneri.com)मा भेटिएको यो गजल।


"म आशा जडेको कहानी हुँ साथी" - विभोर बराल

बहर- मुतकारिब (भुजङ्गप्रयात)
सुत्र: १२२x४

म आशा जडेको कहानी हुँ साथी
फुलेको मिठो जिन्दगानी हुँ साथी

छ जो टल्कँदो दीन त्यो नेत्र माझ
ब्यथा थोर पार्ने म पानी हुँ साथी

उदाएर तारा अँध्यारो गएन
उज्यालो समेट्ने बिहानी हुँ साथी

रमाएर एक्लो कुनामा नियाल्ने
प्रियाले दिएको निशानी हुँ साथी

भिजेको परेली पुछी जो रमेछ
त्यही भावना आसमानी हुँ साथी

गौतम दाई,

माथीको गजलमा मैले यो शेरको अर्थ बुझिन:

"छ जो टल्कँदो दीन त्यो नेत्र माझ
ब्यथा थोर पार्ने म पानी हुँ साथी "

त्यहाँ त्यो "दीन" को के काम छ? खोइ मैले मात्रै नबुझेको हो कि? ३-४ चोटी पढिसकेँ केहि मेसो आएको होइन! :(

camoflaged जी, "दीन" को प्रयोग त्यसको सामान्य अर्थमै गरिएको होला। सामान्यातया "दीन" भनेको दु:खी भन्ने अर्थ लाग्छ। दु:खी आँखाको आँसुलाई ईँगित गर्न खोजेका होलान् विभोरले। तर त्यसो हो भने, यो शेर अरु शेर भन्दा बिल्कुलै फरक बन्न पुग्छ जस्तो लाग्छ। अरु शेरहरु भावुकतामय खुशीले भरिएका छन्।

गौतम दाई,
मलाई नि त्यस्तै लाग्यो। गजल टाँस्नु भएकोमा धन्यवाद।

धर्मोगत शर्मा ‘तुफान’

गजल

मेरो हृदयमा आज घायल देश दुख्दैछ
शहीदका रगतमा डुबेको परिवेश दुख्दैछ

संस्कृतिमा विकृति पस्दैछ भताभुंगछन् आशाहरू
भोलिका आशाहरुको विकृत क्रियाभेष दुख्दैछ

राहतले कता बाटो विरायो कसरी फुट्छ विकासको मूल
आ-आफ्नै पिडामा हिमाल पहाड मदेश दुख्दैछ

आसालु नयनहरुले वर्षौसम्म साँची राखेको
भत्कियो सपनाको महल भग्नावशेष दुख्दैछ ।

Nice One!

जैकी "मोजाहु" (हाल: शारजाह, यूएइ)

दुई गजल

१।
गजलमा म उत्कृष्ट गजल लेख्छु
थोरै लेख्छु औ मतला अव्वल लेख्छु

प्रियेलाई म अंटाउँछु गजलमा
शेर पिच्छे मेरो आफ्नै अम्मल लेख्छु

देशलाई सिंगार्छर्ुृ मैरो शायरीलै
शायरीमा म अञ्चल अञ्चल लेख्छु

मिसरा उलामा बगी प्रबल लेख्छु
मिसरा सानीमा पनि सबल लेख्छु

काफिया प्रयोग गरी गजल लेख्छु
रदिफमा बगेर अबिरल लेख्छु

मुरद्दफ होऊन् वा गैर मुरद्दफ
गजल कहिले पो कमसल लेख्छु

गजलमा गैर मुुसलसल लेख्छु
नबिर्साईकन म मुसलसल लेख्छु

शेरमा प्रियतमको आँचल लेख्छु
र, मक्तामा मोजाहुकै अक्कल लेख्छु

२।
तिमीलाई मेरो कुनै गुनासो छैन
सानो यो दिल टुट्यो अरू चासो छैन

तिमीले सोधेको जवाब सवै दिएँ
दुनियाँ हाँस्ने बाँकी कुनै हाँसो छैन

हजारौं पटक म झुण्डिसकेको छु
संसारमा शायद अब पासो छैन

सक्दैन राख्न "मोजाहु" त्यो अमानत
जगत्मा यस्तो अब कुनै नासो छैन

मुक्तक

खसाले

होमनाथ सुबेदी
उडब्रिज, भर्जिनिया, अगष्ट १६

कांग्रेस कम्युनिष्ट, राजाले खसाले
राजा, कांग्रेस कम्युनिष्टले खसाले
पालो आयो खसाल्ने राजा कांग्रेसको
माओबादी माथी ढुंगामुडा खसाले !

from: Nepalipost.com


रुबईयात ??
मुक्तक भन्न मिल्छ र यस्तोलाई ?

धर्मोगत शर्मा ‘तुफान’

गजल

किन हो हिजोआज मेरो मन अशान्त छ
कोही पनि छैन म छु मेरो एकान्त छ

तात्दै छ हावा विस्तारै यो सन्नाटा आँधीको संकेत हो
आन्दोलित छ गर्भ भित्रभित्रै नठान समुद्र शान्त छ

तल्लीन छन् तयारीमा पिल्सितहरू अन्तिम युद्धको
दबाउँन सकिन्छ भन्ने सहजै धारणा तिम्रो भ्रान्त छ

हुँदै आयो सदैव नै युग परिवर्तन शोषितको प्रहारले
हुनेछ अब नव रक्तिम युगारम्भ अहिले युगान्त छ

गजल

रंग छन् कांडा छन् पत्र पत्र छन् तर फूल मेरो होइन !
आंखामा राख्न सकि हाल्ने मन्जुल बिल्कुल मेरो होईन !

बेला बखत सम्झनाको पर्दामा आई तर्साउन सक्छु,
च्यात्दैमा फोड्दैमा निर्मूल हुने कबुल मेरो होईन !

हो ! आफ्नै अस्त्रहरुबाट धेरै पल्ट घाईते भएको हुं,
सास निस्कने गरि छातिमा रोपेको त्रिशुल मेरो होइन !

उत्रेका थोरै पापहरु नै काफी छन् मेरो परिचयलाई,
डुबेकाहरु हेरि ब्याकुल हुनु असुल मेरो होईन !

मोतीरामको निरन्तरता

मोतीराम भट्टले नेपालमा गजल भित्र्याएको एक सय २५ वर्षपछि उनकै एक सय ४१ औँ जन्मजयन्तीका दिन भोजराज घिमिरेका गजलका दुई कृतिहरू आहत नाममा सार्वजनिक भएका छन् । एउटै नाममा साङ्गीत

-गीति एल्बम) र पुस् तक माध्यममा प्रकाशित यी दुई कृतिहरूमा गजलकार घिमिरेले आफूलाई शाही सरकारले जगेडामा हुत्याउँदाको आहतलाई अभिव्यक्ति दिएका छन् । "अधिकांश गजलहरू मैले त्यही कालमा सिर्जना गरेको हुँ," आहत बारे घिमिरेको अभिव्यक्ति छ, "चोट परेका बेला लेखेकाले यसमा पीडाहरूकै बाहुल्य छ ।" आत्मजहरूले गीत लेख भन्दाभन्दै पनि गजल लेखेको प्रष्ट्याउँदै विमोचन समारोहमा उनले भने, "तर, मैले कसैको कुरा नसुनी गजल नै लेखेँ ।"

आहत मा शक्तिवल्लभको सङ्गीत तथा आनन्द कार्की, सपनाश्री र जगदीश समालका स् वरहरू रहेका छन् । समारोहमा यस एल्बम र पुस् तकको प्रकाशनपछि नेपाली गेय गजलमा ठूलो सघाउ पुग्ने विश्वास लिइएको थियो । "यो व्यावसायिक होइन," गजलकार घिमिरे यसको प्रकाशनको ध्येय स्पष्ट पार्दै भन्छन्, "तर, यसको बिक्रीबाट जति आम्दानी हुन्छ, त्यो सम्पूर्ण रकम मैले गजलगृह नेपालका नाममा समर्पण गरेको छु ।"

"आहत मा सङ्ग्रहित घिमिरेका गजलहरू 'माष्टर' त छैनन् तर आज नेपाली परविेशमा देखिएकाभन्दा उम्दा र स्तरीय छन्," गजल समीक्षक कृष्णहर िबरालले आहत को नालीबेली पहिल्याउने क्रममा भने, "यसले सम्भावनाका ढोकाहरू खोलिदिएको छ ।" अघिल्ला मुख्यसचिव विमल कोइरालाको सभापतित्व तथा मन्त्री प्रदीप ज्ञवालीको प्रमुख आतिथ्यमा आयोजित सो समारोहमा गजल एल्बमबारे प्रकाश सायमीले समीक्षा गरेका थिए ।

मोती जयन्तीको छेक पारेर गत भदौ ८ गते सार्वजनिक गरएिका यी कृतिहरू मोतीराम भट्टको गजलयात्राको एउटा राम्रो निरन्तरता हुने विश्वास लिन सकिन्छ ।

गोविन्द श्रृङ्खला (महेन्द्रनगर कञ्चनपुर)

गजल

शक्तिको बेजोड पर्खाल पनि हुरिले ढलेछ,
नडग्ने लाई पछार्ने यौटा हल्ला पो चलेछ ।

एकता भए जो कोही पनि झुक्नु नै पर्दछ,
भोग र बिलास थुपारिएको महल जलेछ ।

हठ र ढिपी कसैका लागि अनन्त हुदैन,
दर्ुदशा कस्तो द्वन्दको ज्वाला दन्केर बलेछ ।

हैकम आफ्नो थोपर्ने पनि भएछ निस्तेज,
अदम्य आँट छ भन्ने पनि अन्तमा गलेछ ।

नेपाल देश पाएर फेरी नेपाली रुखमा,
कहिले पनि नझर्ने फल लोक्तन्त्र फलेछ

गजल

बूँद राना

मै हुँ भन्नेको नतिजा देखियो
मुटु छामेको त ढुङ्गा भेटियो।

माथि पुग्ने चाहना राम्रै थियो
माथि पुग्न शिरमाथि टेकियो।

मैनबत्ती के निभाएथे फुकी
भन्न थाले घामलाई छेकियो।

फुल्ने डाली झुक्तछ भन्थे तर
झुक्न खोज्दा जिन्दगी नै हेपियो।

यो विधिले सहनुको नाघ्यो सीमा
जिन्दगीकै राजीनामा लेखियो।

'बूँद'लाई चोट त्यो दुख्ला भनी
फूलमा राखेर घाँटी रेटियो।

भोलि उनको जीवनी पढ्नेछु म
दाग थियो त्यो जिन्दगीको मेटियो।


www.sahityasarita.com

'बूँद'लाई चोट त्यो दुख्ला भनी
फूलमा राखेर घाँटी रेटियो।

वाह !

मलाई बूँद रानाको गजल "पिउँदै नपिउने मान्छे" सुन्न तलतल लागिरा'छ ।

*** *** ***

रुद्र ज्ञवालीको यो शेर पनि दामी छ,

यो जिन्दगी त के हो विश्वासको कुरा हो
सुम्पेर बस्छ मान्छे घाँटी हजामलाई
- http://www.nepalirachana.com/ReadArticle.asp?ArticleID=403

शिरिष गुरु, हजूरले दिनुभएको सूत्र गलत परेछ, त्यसमा माउस ठोक्यो भने त कता गुजराती भाषाको पेजतिर जाँदो रहेछ। नेपाली साहित्य सरिता को सूत्रचैं तलको हो।

- http://sahityasarita.netfirms.com


बूँद रानाको माथिको गजलकै सूत्रचैं यो।

- http://sahityasarita.netfirms.com/Old_Issues/Issue_8/Bund_Rana.htm