For ghazal loving Sajhaites, I am posting 16 ghazals all taken from a Nepali literary magazine 'Abhivyakti'. It was a great pleasure and a learning experience for me to read these wonderful ghazals from the poets all unknown to me.

Read Ishhak's exquisite epilogue about ghazal, Rajeshwar's sagacious deliberations, Ramesh's odic lament, Omprasad, Govinda and Ashok's comprehensive cognizance about life, Rammaya's titillating admonition and so on and see for yourself how ghazal seems to have become a powerful medium to express our retrospection, our hear-beat, the pulse of time and, by inference, our longing to hear the footstep of a better time for tomorrow.

Here they are..

- http://abhi.greatnow.com


O{zxfs x';]g
;flxTo jfl6sf, 8'd/jfgf�*, af/f

/fwfsf] k|]d ld/fsf] gog gL/ xf] uhn
sf}/jsf dfem b|f}kbLsf] rL/ xf] uhn
cfgGbbfoL kL8f, cg'e"lt dL7f,] ulx/f],
of] ;'O/f]eGbf klg ltvf] emL/ xf] uhn
cf�gf u'? b|f]0fnfO{ PsnJon] h:t}
blIf0ffdf Tof] cf}+nf lbg] jL/ xf] uhn
O{safn�hf]s�hf]z�uflna�bfu b]xNjL
h}a'Gg] ;fF�gl;d�sltn�dL/ xf] uhn
1fg'�dg'�3g'�lk|of�cZs�a'Fb�cd/
lrgf/L gj g]kfnsf] tl:j/ xf] uhn
xl/ofnL 8fF8f kfvf k|s[ltsf ;'Gb/
vf]nf 5x/f / kx/f Tof] eL/ xf] uhn
;+;f/e/ d} pRr 5 xfd|f] ;u/dfyf
;+;f/s} of] pRr lzv/ zL/ xf] uhn
�O{zxfs� ltvfb}{ 5 cf�gf] sndsf] af0f
zflGtsf] k'ik 5g]{ of] tL/ xf] uhn .

=====

/fh]Zj/ /]UdL
la/f6gu/�$, lxdfnL ky

cf�gf] 3/ afn]/ cfk}+m tfKg' x'Fb}g efO
e"m6f] va/ cvaf/df 5fKg' x'Fb}g efO
s] kfPF egL g;f]r, a? ltdLn] s] lbof} <
df6f]nfO{ slxNo} klg ;/fKg' x'Fb}g efO
slxn]sfxLF cfOk5{g\ b'Mvx� Psgf;
dgsf] 8]/fdf y'g]/ /fVg' x'Fb}g efO
vx/]n] aufof] egL lrQ b'vfpFg' Joy{ 5
s;}nfO{ sd�a];L cfFSg' x'Fb}g efO
;xg ;St}gf} eg] �dnfO{ k'Uof]� elglbg"
Pskl5 cfsf]{ rf]6 vfKg' x'Fb}g efO .

============

/d]z ;dy{g
dT;/L, /f}tx6

s'lGg s]sf] pgL cr]n dfg vf]H5gdfG5] eO{ dfG5]nfO{ vfg vf]H5ghtflt/ lzsf/Lsf] w/fk 5
kf7fx� pt}lt/ hfg vf]H5gcf�gf] vf]6f] l;SsfnfO{ ehfpFg]
zx/el/ pgL Tof] bf]sfg vf]H5glhpFbfsf] df;' vfO{ gk'u]/
/ftL /ftL dfG5]sf] lrxfg vf]H5gxft k;fg]{ afgL g} ef] g]kfnLsf]
hGdlbg dgfpFg bfg vf]H5g\ .
v's"/L / ;+uLgn] n}; eO{
h�ndf dfG5]sf] sNof0f vf]H5ga]OdfgLsf] wf/nfO{ n'sfpFg
a]Odfg Odfgsf] Dofg vf]H5gdfG5]b]lv 8/fPF/ �;dy{g�
;xf/fsf] nflu eujfg vf] H5g\ .

=======

cf]dk|;fb �3fon�
an]jf, jfun'�

slt ;x]/} g;lsg] oL 3f6fx� lhGbuLsf
slt lxF8\g} ghflgg] oL af6fx� lhGbuLsf
;Fw} /f]u, ef]s, kL8f / hngdfq 5 oxfF
slxNo} lgsf] gx'g] oL vf6fx� lhGbuLsf
of] cf:yfsf] e"uf]ndf cIff+z b]zfGt/ h:t}
;+of]u} gldNg] oL s:tf kf6fx� lhGbuLsf
Psaf/sf] h'gL g xf] ldn]/ afFrf} eG5'
t/ 6fn]/} g;lsg] oL kmf6fx� lhGbuLsf
xfo � c;kmntfsf] of] s:tf] sfo{ tflnsfdf
ldnfP/} gldNg] cgd]n 8f6fx� lhGbuLsf .

========

uf]ljGb g]kfn

cfFv}df /fvL x]bf{ gh/ xf] lhGbuL
;hfP cf]7el/ cw/ xf] lhGbuL
u'lD;O{ slt a:g' cfkm}+df v'lDrP/
km}lnP ;fu/ em} nx/ xf] lhGbuL
pd+u pT;fxn] hLjg of] Ho"g' k5{
geP b'Mv clg sx/ xf] lhGbuL
;a}n] eGg] u5{g\ cd[t xf] hfGg]nfO{
lkpg ghfGg]nfO{ hx/ xf] lhGbuL
;lDemP xl/ofnL jf;GtL 5 df]xgL
xf/]df cfkm};Fu au/ xf] lhGbuL .

=========

czf]s af]x/f �c;Ld kL8f�
b'uf}{nL�\^, s}nfnL

Kof/ of}jg gzfn' hx/ xf] lhGbuL .
;'v zflGtn] lhpg] /x/ xf] lhGbuL .
afr'Gh]n xfF:of], v]Nof] o} sd{d} e'n]/
Pslbg ;a}n] dg}{ kg]{, sx/ xf] lhGbuL
pd]/} lkR5] a;Gtsf, gofF kfn'jf knfpFg]
nfvf}+ OR5f / sNkgfsf] 7"nf] zx/ xf] lhGbuL
cl:y/ clj/n aUg], Tof] cyfx kfgL e}+m
gbL lsgf/fdf 55lNsg] nx/ xf] lhGbuL
lglZrt p2]Zo k"lt{sf nflu klg afFlrPsf]
x/ 38L vf]lng' kg]{ v'Nnf gx/ xf] lhGbuL .

==============

/fddfof clwsf/L
wflb�a];L

Pp6f 5fofF ;w}F dnfO{ ltd|f] dgdf a:5' eG5
chDa/L Pp6f ufF7f] ltdL;Fu s:5' eG5 .
d]/f] hLjg cfh} lbPF ltdLnfO{ pkxf/
:jLsf/ u/ gq cfh} k'naf6 v:5' eG5 .
af]nLb]p g d]/f] af]nL :j/df :j/ ldnfP/
gq eg] ;f] d'6'df l;of] agL k:5' eG5 .
aluhfnf d]/f] dg afFw nufpm ltd|f] dgdf
dfofF d}n] kfOgF eg] ;k{n] em}+ 8:5' eG5 .
of] dgdf ltdL a:g] 7"nf] dxn alg;Sof]
ltdL a:g cfOgf} eg] s'ntdf kmF:5' eG5 .

===========

tf/f e6\6 �kNnjL�

xjf ltdL dGb dGb ;':t ;':t cfpm
hN5 lsg d'6' cfh Hjfnf lgefO{ hfpm
jiff}{+b]lv nfPs}yF] wo{tfsf] dnxd
cfh lsg cfnf] eof] j]bgfsf] 3fp <
;':t ;':t lx8]s}y]+ uf]/]6f]df PSn}
lxF8\bf lxF8\b} cfh lsg y/y/fP kfp <
hf]ufPs} lyPF d}n] cfFwLx�af6
cfh lsg 8udufof] hLGbuLsf] gfp <
rfx]sf]y]+ d}n] s]jn ctLtnfO{ e'Ng
t/, lsg la;]{+ d}n] cfh cf�g} gfpF <
zfGt tnfpdf lsg 9'+uff xfGg cfof} <
e"n ug]{ 5}g k]ml/ ljGtL ltdL hfpm .

=======

z/0f jflgofF
dgx/L�#, ljhf}gf

6'qmf 6'qmf eof] xh'/ lhGbufgLsf] kfgf klg
g/fd|/L elTsP5 ljZjf;sf] 5fgf klg
gt xf] ;, gt hf]z c? eGbf a]Un} ef�5'
j]bgfsf] 56\k6fOdf u'gu'gfpF5' ufgf klg
k/fO 5g\ htftt} cfkm\gf] eGg] sf]xL 5}g
P]+rf] k}+rf] ug{ vf]H5' kfOb}g dfgf klg
j]bgf 5 5fltel/� 3fp lgsf] x'Gg s}�n]
5ftL lk6L w]/} /f]PF kfOPg vfgf klg
lzlz/sf zLtx� cfF;' agL emg{ yfn]
dfG5];Fu dfof ufF:g dl/;Sof] rfxgf klg .

==========

>]i7 lk|of �kTy/�
;QL, s}nfnL, xfn wgu9L

cefjn] rf6\of] slt, ofb ePg dnfO{,
lhGbuLn] 9fF6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
hLjg ef]Ug] qmddf, lhGbuLn] g} dnfO{,
SjfKk} lgNg cfF6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
s;n] slt a]nf dnfO{, cfkmgf] cg's"ndf,
gfkmf;Fu ;f6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
d[To' gfdsf] wld/f]n], lhGbuLsf] 8f]/L,
zg}M zg}M sf6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .
lal;{;s]+ yflsP/, 3fp l;pFbf l;pFb},
x[bo g} kmf6\of] slt, ofb ePg dnfO{ .

==============

:)

Thank You for the correction Gautam jee.

I liked that site unlike nepalipost.com where one can find the proper form of ghazal.
The person running the site (- http://sahityasarita.netfirms.com) knows the basics of ghazal.

ekai tharika kaafia haru ko ghazal
Probabaly this is the most used words in Nepali ghazal.
I have come across more and I will paste them later on.

Its fun to see how people use them differently.


-घनेन्द्र ओझा
अँध्यारो त्यो आकाशमा जून लागेपछि ।
खुबै राम्री देखिइछ्यौ सुन लागेपछि ।

बदनामी मात्र पाएँ तिम्रो लागि बाँच्दा
यस्तै हुन्छ सायद धेरै गुन लागेपछि ।

कहाँ गए जिन्दगीका मीठामीठा कुरा
बिर्सिइछ्यौ पराइको नुन लागेपछि ।

कसले पो सम्झिन्छ र जाडोलाई फेरि
आङभरि न्यानोन्यानो ऊन लागेपछि ।

बिउँझिँदो रै'छु यसरी नै सपनीमा
मनका सारा कुरालाई फुन लागेपछि ।


-बुद्धिसागर चपाईँ

हामीलाई त पित्तल पनि सुन जस्तै लाग्छन्
माथिमाथि बस्ने जति जून जस्तै लाग्छन् ।

झर्नुहुन्न भन्दाभन्दै झरिदिन्छन् आँखाबाट
हामीलाई त खुसी पनि मनसुन जस्तै लाग्छन् ।

होली चल्यो रगतको पहाडदेखि तराईसम्म
आजभोलि हरमौसम फागुन जस्तै लाग्छन् ।

खोजी-खोजी हत्केलामा मिचीमिची मारे हुन्छ
जनता जब चामलका घुन जस्तै लाग्छन् ।

हाम्रो भन्नु पसिना हो, अरू सबै हजुरैको
हजुरले जे बोले 'नि कानुन जस्तै लाग्छन् ।





रेटिएर धुन भइनँ
पिटिएर सुन भइनँ

निस्किएँ खलबाट, धन्न
पिसिएर घुन भइनँ

जे होस् चिनी राख्या रै'छौ
भीडमा 'खै कुन ?' भइनँ

रङ्गाएँ, सिउँदोको सिन्दुर
खालि, सेतो चुन भइनँ

नजिकिने इच्छा भएरै
टाढिएर जून भइनँ

इन्द्रकुमार श्रेष्ठ 'सरित्'

तारा नचाहिए तिमीलाई जून दिन्छु
मनै शीतल हुने संगीतको धुन दिन्छु ।

सादा कागज झैं जीवन भयो त के भयो
तिमीलाई मायाको रंगीन फागुन दिन्छु ।

प्रत्येक पाइला जीवनको सुरुवात हो
त्यही सुरुवातका लागि म सगुन दिन्छु ।

माया बिनाको त्यो जीवनलाई सजाउन
तिमीलाई म मायारूपी सुनैसुन दिन्छु ।

तारा नचाहिए तिमीलाई जून दिन्छु
मनै शीतल हुने संगीतको धुन दिन्छु ।

मलाई बूँद रानाको गजल "पिउँदै नपिउने मान्छे" सुन्न तलतल लागिरा'छ ।

प्यूदै नप्यूने मान्छे पिएं अलिकति
उनको बचन राख्न लिएं अलिकति

गल्ति भएको होला मलाई माफ गर्नु
हिजो बेहोसीमा थिएं अलिकति

जोसंग सोधे पनि गार्हो छ ज्यून भन्छन्
त्यो हो कि होईन जांच्न जिएं अलिकति

मायाको खडेरीले चिरा परेको छाती
फुर्सद मिलेको बेला सिएं अलिकति

हो तिम्रो मर्जी चाहे माया गर कि हेला
दिनुथ्यो मौक मैले दिएं अलिकति

उडिरह्यो पछ्यौरी त्यो छुन सकिएन
हावासरि उत्ताउलो हुन सकिएन

रङ्ग फेर्ने मौसमको देखासिकी गरी
थरी थरी रुप बनाउन सकिएन

जिन्दगीमा धुने कुरा कति धोएं कति
कलेजीको दाग भने धुन सकिएन

बालुबामा बुँदसरि खेर जाने हो कि
यति कुरा सम्झी सम्झी रुन सकिएन

धन्यबाद शिरिष गुरु, बूंद रानाजीका गजलहरुका लागि।

क्या दामी छन् शेरहरु!

नि:सन्देह दामी शेरहरु । शिरीष, मलाई सुन्न तलतल लागिरा'छ के, पढ्न मात्र होईन । केहि समय अघि न्यूयोर्कका एक नवपरिचित कलाकार साथीले ट्र्याकमा गाएर सुनाएका थिए, भुतुक्कै भईया थ्यो ।

Nepe

request garam na ta..hola ni katai recorded

आशुतोष (भक्तपुर)

गजल

रूख ढल्यो सालको
कुरा चल्यो चालको ।

घट्यो मोल जीवनको
भाउ बढ्यो मालको ।

काला जब सेता भए
सङकट टर्यो हालको ।

घरहरू भत्किएर
बेहाल भो झ्यालको ।

जताततै गुफैगुफा
चर्चा तर प्वालको ।

www.nepalikavita.com

from Madhuparka

सोम लामा

सत्यलाई असत्यको हार्‍या कथा हो यो
बुद्धलाई एम्बुसमा पार्‍या कथा हो यो

एउटाले उडाएको शान्तिको प्रतीक परेवा
अर्कोले तीर हानी झार्‍या कथा हो यो

आमाको छातीलाई निशानामा कैद गरी
आफ्नै सन्तानले काँढा तिखार्‍या कथा हो यो

हुनेले चौरासी व्यञ्जनको स्वादसँगै त
नहुनेले पानीको भरमा डकार्‍या कथा हो यो

'जसको शक्ति उसकै भक्ति' चल्छ यहाँ जताततै
सक्नेले नसक्नेलाई थेचार्‍या कथा हो यो

नपत्याए हेर, समानताको भाषण गर्नेले नै
विभेदको पर्खालले बार्‍या कथा हो यो

-हरिवन-७, मकवानपुर


-बरुणराज मरासिनी

रहर, लाग्दो बैंसमा प्रेम गाँठो भाको छैन
कसैसँग प्रीत बाँड्ने सु-अवसर पाको छैन

भोक प्यास, न्रि्रा, थकान पर्खिबसें बिर्सिएर
माया गर्छर्ुुन्दै यहाँ कोही प्रिय धाको छैन

शन्देशहरू निम्तो दिँदै निरन्तर पठाएकैछु
मेरो मनको मझेरीमा कुनै परी आको छैन

आत्मा जल्दा भाव पग्लि आँसु बन्छ भन्थे सबै
विरहीलाई साथ दिँदै कोइलि गित गाको छैन

हाँसि खेली जिउनुपर्ने एकवारको जिवनमा
कृष्ण वनी मधुवनमा गित अझै गाको छैन ।

-गुल्मी, पल्लो तम्घास


-शोभाना 'पल्लवी'

आफ्नै घर सल्काएर आगो ताप्छन् मानिसहरू
मान्छेमारी मान्छेकै मासु खान्छन् मानिसहरू

एउटा घर भत्काएर अर्को घर बनाउँछन्
उसलाई नाङ्गोपारी यहाँ शरीर ढाक्छन् मानिसहरू

खेल जित्ने प्रयासमा एकपछि अर्को गर्दै
आफन्तकै शिर छेदन किन गर्छन् मानिसहरू

भाइले जित्नु, दाइले हार्नु जीत आखिर एउटै थियो
दाइको हारमा, भाइको जितमा खुसी सात् छन् मानिसहरू

भोकै थिए, नाङ्गै थिए, जे थिए ठिकै थिए
पीडा माथि अझ पीडा किन थप्छन् मानिसहरू

-अनन्त साहित्य समूह शान्तिनगर-१, वनै झापा



-मनु ब्राजाकी

गुन गरी फर्किजाने त्रि्रो हात रै'छ,
फुलेपछि झरिजाने पारिजात रै'छ ।

हाँसीहाँसी लोभ्याउने जिन्दगी यो हाम्रो,
काँढामाथि सजिएको फूलपात रै'छ ।

र्सर्ूयसित रिसाएर हिँड्नेहरूलाई,
माया गरी फकाउने कालो रात रै'छ ।

छुटे इष्टमित्र सबै छुटे साथी-सङ्गी,
एक्लो छैन किनभने बाटो साथ रै'छ ।

बेनामी नै लेखिएछ यति धेरै चिठी,
मेचमाथि जिन्दगीको खातैखात रै;छ ।

तर्ीथव्रत गर्दागर्दा बिर्सिएछौं 'मनु',
मदिराझैं पञ्चामृतको कडा मात रै'छ ।

-मीनभवन, काठमाडौँ



-रासा
ढुङ्गालाई पूजा गर्‍यौं, र त दुःख पायौं
सदा त्यसकै पाउ पर्‍यौं, र त दुःख पायौं

हसुरेर खान थाल्यौं जे-जस्तो पाए'नि
खाली आफ्नै पेट भर्‍यौं, र त दुःख पायौं

मेहनत गर्र्छौं हामी, तर बुद्धिहीन
बालुवामा बीउ छर्‍यौं, र त दुःख पायौं

माथि चढे ठूला-ठाला माथि चढे अझै
हामी साना तल झर्‍यौं, र त दुःख पायौं

समूहमा हिँड्नर्ुपर्छ कहीँ छिटो पुग्न
एक्ला-एक्लै खोला तर्‍यौं, र त दुःख पायौं

जसरी नि बाँच्नुपर्ने अभिशाप बोक्यौं
थोरै बाँची धेरै मर्‍यौं, र त दुःख पायौं ।

Hmmm....probably a new form of ghazal that does NOT obey the classic format from nepalipost.com

could there be some format like this ??



गजल
हाम्रो नेपाल

होमनाथ सुवेदी
वुडब्रिज, भर्जिनिया, अक्टोबर २३

हिजो दइ देशको तरुल भो हाम्रो नेपाल
आज सबै देशको जरुर भो हाम्रो नेपाल ।

जति पेले पनि न पेलिने भो चाम्रो नेपाल
पीनाको हैन घाउको पाप्रो भो हाम्रो नेपाल ।

शोषणका वषर्ा सागर अट्ने गाग्रो नेपाल
ठूला ठूलै, साना सानै, निष्पक्ष हाम्रो नेपाल ।

शोषितले शोषित मार्छ विना छाप्रो कमाल
कस्तरी थाक्रो विनाको काँक्रो भो हाम्रो नेपाल ।

न संझनु पाप, संझे भो यो भालुको कपाल
पाल्नु न फाल्नुको चौरासीको भो हाम्रो नेपाल ।

दुनियाँमा कही न भएको हो राम्रो नेपाल
पाप्रोको चाम्रो काप्रो भो त्यो छाप्रो हाम्रो नेपाल ।

It indeed is a freestyle ghazal with unconventionally random rhyming patterns.

Freestyle ले कहिलेकाहिँ सिकारु गजल लेखकहरुलाई बिगार्छ भने कहिलेकाहि हौसला बढाउँछ! :)

केहि युवा लेखकहरुको गजलहरु-

नशा नै नशा ती छरेँ जिन्दगीमा
(राज पाखे)

नशा नै नशा ती छरेँ जिन्दगीमा
अनेकौ भुलैया गरेँ जिन्दगीमा

उकालो छ बाटो भनी जान्द थेँ म
उँधो तर्फ आफैँ झरेँ जिन्दगीमा

म हिँड्थे हँसाएर सारा समाज
कठै! आज आँखा भरेँ जिन्दगीमा

बगी कल्पनामा म झस्केर उठ्दा
नितान्तै म एक्लो परेँ जिन्दगीमा

बिहानी भए झैँ थियो चाह बाँच्ने
पर्यो रात आजै मरे जिन्दगिमा


परेलीले कुराकानी गरेको रात सम्झन्छु
(नारायण निर्रषी)

परेलीले कुराकानी गरेको रात सम्झन्छु
तिमीसँगै बसी प्याला भरेको रात सम्झन्छु

सुनौलो प्रेमको डाली तिमीले प्रेमले भर्दा
सबैले लोभले आँखा तरेको रात सम्झन्छु

फुलेको फूलका थुङ्गा दुवै यी ओठमा टाँसी
तिमीले मग्मगी वास्ना छरेको रात सम्झन्छु

बलेको अग्निझैँ हामी नशाले लठ्ठिँदा फेरि
उषाको शील झैँ आफै झरेको रात सम्झन्छु

जुनेली रातमा छाया सरेझैँ आज आँखामा
तिमी ओझेल बिस्तारै परेको रात सम्झन्छु


मसँग रमेको साथ
रश्मि ‘असफल’

मसँग रमेको साथ कस्तो लाग्यो
तीतो टर्रो मेरो बात कस्तो लाग्यो

अँकुराउनै लाग्या विश्वासको बीज
धोकाले पुरेको घात कस्तो लाग्यो

अब एक मात्र भनी प्युँदै जाँदा
होश हाराएको मात कस्तो लाग्यो

आफ्नो स्तर हेर्न यथार्थमा आउँदा
हृदयमा बज्रपात कस्तो लाग्यो

टुक्रेको थ्यो जब हामी दुईको मुटु
सम्झी-सम्झी रो'को रात कस्तो लाग्यो

www.tanneri.com

तिमी जाँदा दुख्यो छाती दुखेको तोडमा रोएँ

(राधा कँडेल)

तिमी जाँदा दुख्यो छाती दुखेको तोडमा रोएँ
म रोएँ जिन्दगीको यो अनौठो मोडमा रोएँ

चल्यो आँधी लग्यो सारा खुशी मेरो उडाएरै
गरी नाटक् रमाएको, म ज्यूँने होडमा रोएँ

गरेँ मैले हिसाबै यो अपूरो त्यो कहानीको
घटाऊमै म रोएँ है, म कैले जोडमा रोएँ

कहाँ पुग्ने कसो गर्ने कसोरी पो छिचोल्ने खै ?
अँधेरीमै हराएँ लौ, र एक्लै रोडमा रोएँ

www.tanneri.com

लयको खोजीमा 'बहरमाला'

नेपाली गजल विधाको चुली झन् झन् अग्लिदै गइरहेको छ। वर्तमान समय गजलको लागि स्वर्णीम समय हो। गजलको क्षेत्रमा नयाँ नयाँ प्रयोगहरु थपिइरहेका छन्। विगत केही वर्ष यतादेखि गजलमा निकै प्रगति भइरहेको देखिन्छ। गजलको बाढीबाट शुद्द पानी प्रशोधन गर्ने कार्यको पनि विकास हुदैँ गइरहेको छ। यसका लागि ‘अनाममण्डली’ नामक संस्थाले पुर्याएको योगदान भने उल्लेखनीय रहेको छ। पहिले गजल लेख्नेको बाढी थियो अहिले बहरमा गजल लेख्नेको लहर चलिरहेको देखिन्छ। बहरमा लेखिएका पुस्तकहरु पनि फाट्टफुट्ट बजारमा आइरहेका छन्। त्यसैगरी देशभरिका बहरमा गजल लेख्ने स्रष्टाहरुको गजल सङ्कलन स्वरुप ‘बहरमाला’ प्रकाशित भएको छ।

माध्यमिककालिन मोतिराम भट्ट, शम्भुप्रसाद ढुङ्गेलदेखि आजका नव स्रष्टा, भर्खर स्कुल पढ्दै गरेका गजलकार राज पाखे, दामोदर लोहनीसहित १०१ जना गजलकारहरुको गजल समेटिएको ‘बहरमालामा’ सम्भवत नेपाली गजल इतिहासमा बहरबद्ध पहिलो सम्युक्त गजल सङ्ग्रह हुनुपर्दछ । यस कृतिले नेपाल अधिराज्यभरका सबै बहरमा गजल लेख्ने गजलकारहरुलाई समावेश गर्ने प्रयास गरेको देखिए पनि सबैलाई समेट्न भने सकेको छैन।

लयत्मकता र गेयात्मकाता गजलको अनिवार्यता हो यसकै लागि बहरको खोजी भएको हो। बहरमा लेख्न नियम पालना गर्नुपर्छ यसको लागि सुरुमा त अवश्य गाह्रो हुन्छ तर संरचना मिलाएर लेखिएको गजल उत्कृष्ट र गायनको लागि योग्य हुन्छ। बहरमालामा समेटिएका केही गजलहरु जवर्जस्ती संरचनामा मिलाएर लेखेजस्ता पनि भेटिन्छन्।

बहरमालालाई सरसर्ती हेर्दा कतै-कतै त्रुटी पनि पाइएकाछन्। कतै सुत्रमा, कतै व्याकरणिक अस्पष्टता त कतै बहरभन्दा बाहिरको सूत्र उल्लेख गरिएको पाइन्छन्।

जस्तै:

फल फले नपले पनि गोडियो
वल गले नगले पनि फोडियो
- स्वागत नेपाल

यो द्रुतविलम्वित छन्दमा लेखिएको गजल हो र यसको सुत्र ‘न भ भ र’ हो तर गण छुट्याउँदा पुस्तकमा गतल उल्लेख गरिएको छ। त्यसै गरि डा. घनश्याम परिश्रमिको गजलमा पनि मुतकारिब बहर भनिएको छ तर सूत्र अर्कै राखिएको छ। केही व्याकरणिक त केही प्रिन्टिङमा त्रुटी पनि भएका छन्। यसले गर्दा पाठक केही मात्रामा दुविधामा पनि पर्न सक्छन्। तर पनि यसमा धेरै सष्टाको विभिन्न बहरमा लेखिएका गजलहरु समावेश भएकोले गर्दा पाठक केही मात्रामा दुविधामा पनि पर्न सक्छन्। तर पनि यसमा धेरै स्रष्टाको विभिन्न बहरमा गजल लेख्न खोज्नेहरुको लागि उपयोगी पुस्तक मान्न सकिन्छ। देवि नेपालको भूमिकामा बिभिन्न सूत्रहरु रुक्ण सहित उल्लेख गरिएको छ। यसले गर्दा यो पुस्तक आफैं गुरु पनि बन्न सक्नेछ। अन्य पक्ष राम्रै देखिन्छन्। पहिले देखि बहरमा लेख्ने र निरन्तर रुपमा लेख्दै आएकाहरुको सकेसम्म २ वटा र केही नँया र धेरै रचना उपलब्ध नभएका गजलकारहरुको १ वटा मात्रै गजल समेटिएको देखिन्छ। नेपाली शास्त्रीय छन्द भुजङगप्रयात अर्थात फारसीको मुत्तकारिब बहरमा लेखिएका गजलहरु बढी देखिन्छन्।

हजुरको प्रकाशनले प्रकाशनमा ल्याएको यस कृतिमा ज्ञानुवाकार पौडेल, डा. घनश्याम परिश्रमी, बूँद राणा र कृष्णहरि बरालको शुभकामना रहेको छ र भूमिका देवी नेपालको रहेको छ। रमेश पौडेलले आवरणलाई सु-सज्जित बनाएका छन् भने कभर पृष्ठमा प्रकाशक रामजी पौडेलको छोटो भूमिका रहेको छ। देवी नेपाल, पदम गौतमको सल्लाहमा पुस्तकको रुप लिएको यस पुस्तकको प्रधान सम्पादक घनेन्द्र ओझा र सम्पादक सुरेश सुवेदी रहेका छन् अन्य अनाममण्डलीका सदस्यहरु सम्पादन सहयोगीका रुपमा रहेका छन्। साधारण १०० र संस्थागत २५० मूल्य रहेको यस पुस्तक १११ पृष्ठको रहेको छ। ‘बहरमाला’ जस्तै अन्य पुस्तकहरु क्रमश रुपमा प्रकाशित हुँदै जाओस् र अनाममण्डलीका यस्तै सफल कार्यहरु आगामी दिनमा पनि चलिरहोस् भन्ने शुभेच्छा।

www.tanneri.com

प्रेमिला आँखामा सधैँ प्रेमको पानी हुँदैन
जसरी प्रेम सधैँ मनको राजधानी हुँदैन

यस्तो मानिसको पछि लाग्न अभ्यस्त छ दुनियाँ
जसका सुन्दर आँखामा कुनै नानी हुँदैन

अट्टहासमा आँसुको भाका थुन्नेलाई के थाहा
जिन्दगीको भीरयात्रामा कतै सिरानी हुँदैन

मेरो पिठ्यूँमा छुरा रोप्दै उसले मालई भन्यो
यस्तो दु:खी जिन्दगीको कुनै कहानी हुँदैन

व्यर्थ-व्यर्थ खेर जानसक्छ, भन्दै छु जिन्दगी
हिँड्न चाहनेको त्यसै थाक्ने बानी हुँदैन ।

Chanky Shrestha
www.tanneri.com

शिरीष,

'बहर' को बाढी नै आ' हो भने पाखाँ' फालिने भएम् हामी ।

म त गेयात्मकतावादी सम्म हुँ (imperfect बहरवादी); perfect बहरवादी हुन त न आँट छ आँतमा, न जाँगर छ हातमा, न कलात्मक नाफा नै देख्छु यसमा ।

नेपाली गजलले अन्त्यमा गएर गेयात्मकतालाई न्यूततम शर्तको रुपमा स्वीकार गर्नेछ भन्नेमा आशावादी छु म ता । किनभने गजलको उपभोक्ता भनेको सामान्य पाठक/श्रोता हुन्, कवि आफै होईन । र सामान्य पाठक/श्रोताले गजलमा खोज्ने भनेको समृद्ध भाव र न्यूततम गेयात्मकता हो, perfect बहर होईन ।

Anyway, thanks for posting the news and ghazals.

Nepe

I totally agree with you about the baher. Ghazal itself limits the level of expression of perception. And those written in baher sound weird.


You also wrote:
"t indeed is a freestyle ghazal with unconventionally random rhyming patterns."

I dont agree with you in this. A ghazal MUST have a proper rhyming pattern.
If not it can be called something else. I actually benefit if this is true- the ones (mine) I ca
lled FAZAL are actually not FAZALS but a free style ghazal.:-))

The following does not fit into a ghazal or a doha. It would have been safe if he had not called it a ghazal.

The writer has done same kind of injustice to Muktak also.
The operators of such websites need to be educated.

गजल

हाम्रो नेपाल

होमनाथ सुवेदी
वुडब्रिज, भर्जिनिया, अक्टोबर २३

हिजो दइ देशको तरुल भो हाम्रो नेपाल
आज सबै देशको जरुर भो हाम्रो नेपाल ।

जति पेले पनि न पेलिने भो चाम्रो नेपाल
पीनाको हैन घाउको पाप्रो भो हाम्रो नेपाल ।

शोषणका वषर्ा सागर अट्ने गाग्रो नेपाल
ठूला ठूलै, साना सानै, निष्पक्ष हाम्रो नेपाल ।

शोषितले शोषित मार्छ विना छाप्रो कमाल
कस्तरी थाक्रो विनाको काँक्रो भो हाम्रो नेपाल ।

न संझनु पाप, संझे भो यो भालुको कपाल
पाल्नु न फाल्नुको चौरासीको भो हाम्रो नेपाल ।

दुनियाँमा कही न भएको हो राम्रो नेपाल
पाप्रोको चाम्रो काप्रो भो त्यो छाप्रो हाम्रो नेपाल ।

Shirish,

"freestyle ghazal" is a POLITE word for "corrupted ghazal" or "FAZAL" as you like to call it.

*** *** ***

दुई तीन दिन भो, एउटा शेर गुनगुनाइरहेको छु,


सुराही आई नसक्दै, प्यालामा छ विवाद
के भन्न सकिन्छ, सके ज्यालामा छ विवाद


Nepe